Felçli hastalarda idrar kaçırma çok iyi değerlendirilmesi gereken karmaşık ve değişken bir durumdur. Geçirilen felç sonucunda beynin idrar yolları üzerindeki kontrol ve etkisindeki değişiklikler hastada idrar kaçırmaya neden olabilir.
Üroloji Kliniklerinde bu hasta grubunda yapılacak ürodinamik incelemeler idrar kaçırmanın altında yatan nörolojik bozukluğu ve doğru tedavi tedavi yaklaşımını saptamada çok önemlidir.
İdrar torbasında sıkışma hissini kaybeden ve idrar torbasının tamamen dolup boşaltılamaması sonucunda görülen taşma şeklindeki idrar kaçırma hastanın böbrek fonksiyonlarını etkileyerek hastada böbrek yetmezliğine yol açabilir. Bu hasta grubunda böbrek sağlığının korunması ve mesanenin boşalmasının sağlanması son derece önemlidir. Bu amaçla daimi veya aralıklı kullanılacak sondalar ile hastanın sağlığı ve böbrek fonksiyonları korunabilmektedir.
Felç geçiren birçok hastada ani sıkışma ve tuvalete yetişemeden idrar kaçırma şeklinde şikayetler olabilmektedir. Bu hasta grubunda değerlendirme sonrası ağızdan alınan ilaçlar veya mesane içine uygulanabilen tedaviler sonucunda idrar kaçırma önlenebilmekte veya azaltılabilmektedir.
Farklı bir idrar kaçırma ise hastaların öksürme, hapşırma veya yük kaldırma efor ile idrar kaçırmasıdır. Bu hasta grubunda yapılacak ürodinami testleri sonucunda ilaç tedavisi ve bazen de üroloji uzmanlarınca uygulanacak cerrahi tedavi ile idrar kaçırmaları düzeltilebilmektedir.
Felç geçirmiş hastalarda vücudun etkilenen diğer bölgeleri gibi idrar yollarının da fizik tedavi yöntemleri ile rehabilitasyonu hastanın hem yaşam kalitesi hem de tedaviden fayda görebilmesi açısından oldukça faydalıdır. Sıklıkla bu hasta grubunda fizik tedavi ve rehabilitasyon yöntemleri kullanılmaktadır.
Bu hasta grubunda önemli bir nokta hastanın kuru kalmasını sağlamak ve yaşam kalitesini arttırıcı uygulamaları kullanmaktır. Bu anlamda hastanın kıyafet ve yatağının kuru kalmasını sağlamak ve özellikle cilt bölgesinde tahrişin oluşmasını önlemek için emici bezlerin kullanımı oldukça faydalı olabilmektedir. Buna rağmen cilt bölgesinde tahriş veya yara saptanması halinde dermatoloji uzmanlarından destek ve görüş alınması yerinde olacaktır.
Yaşlanma ile beraber idrar kaçırma oranlarında belirgin bir artış olmaktadır. Bunun çok farklı nedenleri olabilir. Sıklıkla;
– İdrar tutmayı sağlayan kaslarda yaşlanma ile ortaya çıkan güçsüzlük
– Yaşlılarda gece üretilen idrar miktarındaki artış
– Demans (bunama), Alzheimer Hastalığı ve Parkinson Hastalığı gibi nörolojik hastalıkların bir sonucu olarak algılama, hareket yeteneğindeki azalma idrar tutabilme ve idrar yapma yeteneği üzerine yarattığı olumsuz etkiler
– Sinir sisteminde yaşlanma ile oluşan olumsuz etkilenme idrar hissinin algılanmasını olumsuz yönde etkileyebilir, Diabetes Mellitus (Şeker Hastalığı) gibi dahili hastalıkların varlığı bunu kolaylaştırabilir veya şiddetlendirebilir.
Yaşlanma ile nedeni her zaman bilinmeyen bir şekilde idrar kesesinde istenmeyen kasılmalar ortaya çıkabilir, bu durum ani sıkışma hissi ile beraber acil işeme ihtiyacı ve idrar kaçırmaya neden olabilir.
Erkek hastalarda idrar yolunda tıkanıklığa yol açan prostat bezindeki büyüme idrar torbasının boşalmasını ve sağlıklı çalışmasını engelleyerek zamanla idrar kaçırmaya neden olabilir.
– İdrar yolu enfeksiyonları
– İdrar söktürücüler gibi bazı ilaçların kullanımı
– Kronik kabızlık
– Geçirilen bazı ameliyatlar
– Obezite ve hareketsizlik veya hareket yeteneğinde kısıtlayıcı nedenler
Görüldüğü üzere yaşlanma ile beraber idrar kaçırma için çok fazla neden ve risk faktörü bulunmaktadır. Buna rağmen yaşlı hastalar için idrar kaçırma yaşlanmanın doğal bir sonucu olarak algılanmamalıdır. İdrar kaçırmanın hangi tipte olduğunun saptanarak hastanın iyi bir değerlendirmesinin yapılması tedavi öncesi başarıda anahtar rol oynamaktadır. Uzmanının yapacağı doğru ve yerinde bir değerlendirme ile hastanın başka nedenlerle kullandığı bir ilacı değiştirmek, beslenme alışkanlığında değişikliğe gitmek veya bazen ilaç tedavisi ile idrar kaçırma tedavi edilebilmekte veya azaltılabilmektedir. Doğru değerlendirme ve tedavi için Üroloji uzmanlarına başvurulması gerekmektedir. İleri yaşta olan hastalarda idrar kaçırma nedeniyle verilecek ilaçların olası yan etkileri açısında konunun uzmanı Üroloji uzmanının bu değerlendirmeyi yapması çok önemlidir.
Kadınlarda idrar kaçırma erkeklerden daha fazla görülmektedir. Kadınlarda idrar kaçırma bazen basit bir enfeksiyon tedavisi ile çözülebilirken bazen de oldukça kompleks medikal ve cerrahi tedavileri gerektirmektedir. Bunun için idrar kaçırma şikayeti olan kadın hastaların öncelikle bir Üroloji uzmanına başvurmaları gerekmektedir. Üroloji uzmanları tarafından yapılacak detaylı değerlendirme sonucunda ne tür bir idrar kaçırma olduğunun doğru bir şekilde saptanması tedavi başarısında son derece önemlidir. İdrar kaçırmanın farklı tiplerinde farklı tedavi yaklaşımları uygulanmaktadır. İdrar kaçırma tipleri;
Stres tipi idrar kaçırma: Karın içi basıncı artıran öksürme, yük kaldırma, egzersiz, hapşırma gibi hareketler esnasında istemsiz idrar kaçırmadır.
Sıkışma tipi idrar kaçırma: Bu tip idrar kaçırmada herhangi bir karın içi basıncı arttıran faktör yok iken aniden gelen acil ve şiddetli tuvalete gitme hissi ile idrar kaçırma olur. Hastalar genellikle tuvalete yetişemediklerini ve tuvalete yetişmeye çalışırken idrar kaçırdıklarını ifade ederler.
Karışık tip idrar kaçırma: Stres ve sıkışma tiplerinin aynı anda görülmesidir.
Taşma tipi idrar kaçırma: Prostat büyümesine bağlı tedavi edilmemiş idrar tıkanıklığı hastalarında geç dönemlerde ya da mesanenin nörolojik fonksiyonlarında olan bozulma sonucunda idrara sıkışıklık hissinin kaybedilmesi ve mesanenin kapasitesinin dolmasına ile mesaneye fazla gelen idrarın sızıntı şeklinde istemsiz olarak kaçırılmasıdır.
İdrar kaçırma tedavisinde çeşitli egzersizler, ilaç tedavileri ve cerrahi tedaviler uygulanabilmektedir. Başarılı bir tedavi için her şeyden önce hangi tip idrar kaçırma olduğunun ve altta yatan olası nedeninin ortaya konması son derece önemlidir. Bazen ağızdan alınan tek bir ilaç tedavisi hastanın şikayetlerinin tamamının düzelmesini sağlayabilirken bazen de yapılacak kısa ve basit bir operasyon ile idrar kaçırma tamamen düzelebilmektedir. İyi bir değerlendirme, doğru teşhis ve sonucunda başarılı tedavi için Üroloji uzmanlarına başvurarak şikayetin dile getirilmesi son derece önemlidir.
İdrar yollarının her türlü hastalığında olduğu gibi idrar kaçırmada da çocuk, yaşlı, kadın ya da erkek demeden ilk başvurulması gereken hekim grubu Üroloji uzmanlarıdır. Nedeni ne olursa olsun genç, yaşlı, kadın veya erkek idrar kaçırma şikayeti olan hastaların bulundukları bölgede bir Üroloji uzmanından randevu alarak şikayetleri ile ilgili yardım istemeleri doğru olan yaklaşımdır.
Kadınlarda idrar kaçırma kesinlikle yaşlanmanın doğal bir süreci değildir. Yaşlanma ile beraber kas ve dokularda zayıflama, geçirilen cerrahi işlemler, ek hastalıklar, kullanılan ilaçlar gibi çeşitli faktörler nedeni ile idrar kaçırma daha sık görülmektedir. Ancak bu durumda en sık yapılan hata hastaların bunu ilerleyen yaşın doğal bir sonucu olarak görüp tedavi talebinde bulunmamalarıdır. Kadınlarda idrar kaçırmanın birçok farklı nedeni olabilir. Sıklıkla;
– Zor doğum geçirmiş olmak
– Obezite
– Sigara ve alkol tüketimi
– Şeker hastalığı gibi dahili hastalıklar
– Kronik öksürük
– Kabızlık
– MS, Parkinson Hastalığı, inme gibi nörolojik hastalıklar
– İdrar yollarının taş hastalıkları
– Geçirilmiş Kadın Hastalıkları veya Ürolojik Ameliyatlar
– İdrar yolu enfeksiyonları
– Sakinleştiriciler, idrar söktürücüler gibi bazı ilaçlar idrar kaçırmaya yol açabilir.